Om eenduidige informatie over de behandeling van comorbiditeit van ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA) en verslaving te verkrijgen, hebben Kenniscentrum Phrenos en Verslavingskunde Nederland aan Mark Bench opdracht gegeven om het project ‘State of the Art en handreiking Verslaving en Ernstige Psychiatrische Aandoeningen’ uit te voeren. Het rapport kunt u downloaden op de website van Kenniscentrum Phrenos
De belangrijkste conclusies van het project zijn:
- Aandacht voor de combinatie van psychische aandoeningen en verslaving is relevant en urgent.
- Het is belangrijk om comorbiditeit te onderzoeken met gevalideerde instrumenten, hoewel dit in de praktijk nauwelijks wordt gedaan.
- Professionals hebben meer richtlijnen, actieplannen en middelen nodig.
- Cliënten willen geïntegreerde behandelingen, meer expertise van ervaringsdeskundigen en nazorg.
Hieronder worden deze conclusies kort toegelicht.
Aandacht voor de combinatie van psychische aandoeningen en verslaving is relevant en urgent
Uit het uitgevoerde literatuuronderzoek blijkt dat de combinatie van een (ernstige) psychische aandoening en een verslaving (comorbiditeit) vaak voorkomt. Zo komt bij ernstige psychische aandoeningen bijvoorbeeld bij zeker 50% van de mensen problematisch middelengebruik of verslaving voor. En bij 33-66% van de cliënten binnen de verslavingszorg komt een (ernstige) psychische aandoening voor. Het beloop van een dergelijk gecombineerde problematiek is ongunstig; er zijn meer en ernstiger klinische en maatschappelijke problemen, er is minder herkenning en signalering van de extra aandoening en als er behandeling is op beide componenten, dat zijn de uitkomsten vaak minder gunstig.
Ervaringen en behoeftes van professionals en clienten
Hoewel geschikte vragenlijsten bijdragen aan het signaleren en screenen van comorbiditeit, gaf meer dan de helft van de professionals in het onderzoek aan deze niet te gebruiken. De voornaamste reden hiervoor was dat het afnemen van vragenlijsten niet bij hun taken hoort.
Om goede zorg aan cliënten met comorbiditeit te kunnen bieden, moet aan een aantal randvoorwaarden worden voldaan. Zo is het van belang dat er een plan is met betrekking tot het goed kunnen toepassen van preventie en behandelingen van cliënten met psychische aandoeningen en verslaving en moeten er voldoende middelen, zowel tijd als geld of materialen, beschikbaar zijn. Ongeveer de helft van de professionals gaf aan dat de randvoorwaarden niet of slechts voldoende op orde waren. Een gebrek aan tijd en mogelijkheden om tot kennisdeling en consultatie te komen wordt vaak genoemd door professionals. Cliënten gaven aan dat bij goede zorg bij comorbiditeit vooral een gecombineerde behandeling, de inzet van ervaringsdeskundigheid, een respectvolle bejegening en nazorg van belang zijn.
Best practices
Zowel professionals als cliënten is gevraagd naar goede voorbeelden van preventie en behandeling van cliënten met psychische aandoeningen en verslaving. Op basis hiervan is een lijst opgesteld met 25 best practices die gebruikt kan worden door professionals. Vaak is er bij deze voorbeelden sprake van samenwerking of integratie van behandelingen, evenals de aanwezigheid van ervaringsdeskundigen en nazorg.
Rapport
Hier kunt u het rapport downloaden.
Lees hier de reactie van professionals op het onderzoek