In samenwerking met Qualizorg verzorgt Mark Bench dit najaar een aantal columns en webinars. Qualizorg levert software-oplossingen voor het leren van uitkomsten in de somatische- en geestelijke gezondheidszorg. Doel van de samenwerking is hulpverleners te ondersteunen bij het gebruik van Routine Outcome Monitoring in de behandelkamer – met als einddoel effectiever, sneller én prettiger behandelen. Dit is het eerste column, geschreven door Suzan Oudejans.
Een goede introductie is het halve werk
Tijdens presentaties en trainingen hadden we het al eens van cliënten gehoord, maar toen ik zelf hulp kreeg bij de GGZ en er als cliënt mee te maken kreeg, drong het pas echt tot me door. Hoe jammer en raar is het eigenlijk als ROM (Routine Outcome Monitoring) niet goed wordt geïntroduceerd.
Bij de start van mijn behandeling was het eerste uur ingeruimd om vragenlijsten in te vullen. “Voor onderzoek en voor de verzekeraar”, kreeg ik te horen. Ik vulde een stuk of zes vragenlijsten in. Over angst, depressie, functioneren. Best intieme en persoonlijke vragen. Er werd bijvoorbeeld gevraagd of ik zelfmoordgedachten had, of een bevredigend seksleven.
Op de vraag van wie en wanneer ik wat zou horen over de resultaten van de vragenlijsten moest de psycholoog het antwoord schuldig blijven. Ze zou het navragen, maar ik heb er niks meer over gehoord.
Een goed begin is het halve werk. Een goede introductie van ROM dus ook. Maar het is, wat we ook horen van hulpverleners, niet altijd makkelijk om helder te hebben wat je nu precies moet vertellen in de korte tijd die je hebt. Daarover wil ik je graag meer vertellen.
Wat is belangrijk en welke tips zijn er voor een goede introductie aan je cliënt?
Grofweg zijn dat vier onderwerpen: hoe gaat ROM in zijn werk, waarom überhaupt vragenlijsten, waarvoor worden de resultaten gebruikt, en wie heeft inzage in de resultaten?
In deze blog ga ik dieper op deze vier onderwerpen in én geef ik je nog drie waardevolle tips die je verder kunnen helpen.
Hoe gaat ROM in zijn werk?
Dit verschilt per organisatie of praktijk. Ik ga er daarbij van uit dat je ook tussentijdse metingen doet. Is dit niet zo? Dan nodig ik je bij deze uit om daar mee te beginnen.
In grote lijnen ziet het er als volgt uit. Tijdens de behandeling vult de cliënt periodiek (bijvoorbeeld elke sessie, week of maand) een vragenlijst, meestal over klachten of symptomen. In de sessie die volgt op het invullen van de vragenlijsten worden de resultaten besproken en worden er –mede op basis van de resultaten uit de vragenlijsten- gezamenlijk besluiten genomen. Sommige praktijken of organisaties sturen na afsluiting van de behandeling een laatste vragenlijst om het eindresultaat van de behandeling mee vast te stellen.
Waarom vragenlijsten?
Tja, waarom eigenlijk? Hulpverleners zijn feilbaar, net zoals iedereen. Het is bekend dat ze soms behandelresultaten overschatten of belangrijke onderwerpen missen. Ook cliënten vertellen niet altijd alles: uit schroom, of gewoon omdat ze er niet aan denken dat een onderwerp relevant kan zijn voor de behandeling. Resultaten uit de vragenlijsten ondervangen dat. Het geeft een gestructureerd beeld over onderwerpen die in het leven van cliënten spelen. Dit geeft ook de cliënt een compleet beeld van hoe het ervoor staat bij haar of hem: aan het begin, tussentijds en aan het einde van het behandeltraject.
Waarvoor worden de resultaten gebruikt?
De resultaten worden gebruikt om een beeld te krijgen van de beginsituatie, maar ook om te kijken hoe de behandeling vordert, of dit volgens cliënt en hulpverlener voldoende is, en of er aanleiding is voor actie, verandering of beëindiging van de behandeling. Tevens worden resultaten van de vragenlijsten binnen veel organisaties gebruikt voor onderzoek en kwaliteitsbeleid, en eventueel naar externe partijen, ter verantwoording.
Wie heeft inzage in de resultaten?
Dit kan een lastige zijn, want onze ervaring is dat dit voor hulpverleners zelf niet altijd duidelijk is hoe dit geregeld is binnen de eigen organisatie (en daarbuiten ook vaak niet). Maar, de hulpverlener is vaak het belangrijkste contact van de cliënt met jouw organisatie! Dus is het belangrijk om hen volledig te informeren, en dat levert veel op. Als de cliënt namelijk weet waarom en waartoe hij of zij vragenlijsten invult, zal deze eerder genegen zijn dat verderop in het traject ook nog te doen. En grote kans dat hij of zij je eraan herinnert de resultaten terug te koppelen of gaat vragen wanneer de volgende meting is. Juist de cliënt is nieuwsgierig naar de resultaten!
Binnen veel organisaties zijn zaken vastgelegd via beperkte toegang, rechten, geheimhoudingsplicht en het beroepsgeheim. Als de data worden gebruikt voor kwaliteitsinformatie, bijvoorbeeld aan het GGZ Dataportaal, dan dient de cliënt hier expliciet toestemming voor te geven. Zorg dat je voor jouw organisatie weet hoe dit in elkaar steekt en dat je een verhaal klaar hebt dat begrijpelijk is voor cliënten.
Meer weten? Praktisch handreikingen nodig? Ik hoop je met de onderstaande tips verder te helpen.
Tip 1
Vraag je cliënt wat hij of zij al weet en begrijpt over het invullen van vragenlijsten en het bespreken daarvan in de behandeling. Je krijgt dan een goed beeld van waar je wat over moet vertellen. Als een cliënt al veel weet, kun je het kort houden.
Tip 2
Vaak worden zaken beter begrepen en onthouden als informatie op meerdere manieren wordt aangeboden, bijvoorbeeld geschreven, afbeeldingen of video. Ga er niet vanuit dat het meesturen van een folder over ROM met de intakebrief afdoende is, maar wijs de cliënt er na de uitleg nog op (of geef de folder opnieuw mee).
Tip 3
Zorg dat je zelf een lijstje hebt met wat je cliënt moet weten, idealiter met een aantal voorbeeldteksten. Zeker in het begin kan het heel fijn zijn om de woorden als het ware klaar te hebben liggen. Voorbeelden zijn te vinden in ons boek ‘Snel succes met ROM’.
Deze column is onderdeel van een reeks, die wij maakten in samenwerking met Qualizorg. Lees ook de andere aflevering ‘Onder de motorkap van de vragenlijst’.